Tại Hà Nội, Tổng cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) phối hợp Ngân hàng Thế giới (World Bank) tổ chức Hội thảo mất cân bằng giới tính khi sinh và khuyến nghị quản lý Nhà nước.
Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) đánh giá tình trạng mất cân bằng tỷ số giới tính khi sinh ở nước ta đang trở nên nghiêm trọng.
“Tình trạng mất cân bằng tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam tuy xuất hiện muộn so với các nước nhưng tăng nhanh và lan rộng. Hiện 6 trên 6 vùng kinh tế – xã hội trong cả nước đều có tình trạng này, đặc biệt tại đồng bằng Sông Hồng và vùng miền núi trung du phía Bắc”, Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng cho biết.
Theo báo cáo, cả nước có 21 tỉnh, thành phố có tỷ số giới tính khi cao hơn mức trung bình cả nước (112 bé trai/100 bé gái). Một số địa phương có tỷ số này cao như Sơn La (117 bé trai/100 bé gái), Nghệ An (116,6 bé trai/100 bé gái), Hà Nội (112,7 bé trai/100 bé gái)… Trong khi đó, nhiều tỉnh miền Tây Nam bộ có tỷ số dưới 108 bé trai/100 bé gái.
Theo Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam cao ngay từ lần sinh đầu tiên, cao hơn hẳn ở những lần sinh sau, đối với những gia đình chưa có con trai, đặc biệt với những gia đình có 2 con gái và chưa có bé trai nào. Đáng lưu ý, mức độ mất cân bằng cao hơn nhiều ở những cặp vợ chồng có trình độ học vấn cao hơn và điều kiện kinh tế khá giả.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng theo Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, gốc rễ và cốt lõi là do định kiến giới, tư tưởng “trọng nam, khinh nữ” ăn sâu vào từng người dân Việt; xuất hiện từ khi chuẩn bị kết hôn, trước khi có con và có con, đến lúc qua đời.
Bên cạnh đó, lạm dụng khoa học kỹ thuật để lựa chọn giới tính thai nhi cũng là nguyên nhân chính được chỉ ra.
Việc mất cân bằng giới tính nghiêm trọng gây ra nhiều hệ lụy xã hội. Dư thừa nam giới, thiếu hụt nữ giới, khiến nhiều đàn ông phải sống độc thân. Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê, Việt Nam sẽ “dư thừa” 1,5 triệu đàn ông vào năm 2034 và sẽ tăng lên 2,5 triệu vào 25 năm sau đó.
Theo các nhà khoa học xã hội, tác động chính của hiện tượng mất cân bằng sẽ liên quan tới quá trình hình thành và cấu trúc gia đình, đặc biệt là hệ thống hôn nhân. Nam giới trẻ bị dư thừa, có thể phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng khi tìm kiếm bạn đời, trì hoãn hôn nhân hoặc sống độc thân.
Hiện, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, dưới 109 bé trai/100 bé gái. Tổng cục Dân số nhận định mục tiêu này rất khó khăn, khi từ nay đến đó, mỗi năm phải giảm 0,4 điểm phần trăm, trong khi 8 năm trước, với nhiều nguồn lực và tác động, nhưng mỗi năm chỉ giảm 0,1 điểm phần trăm.
